Het heeft me vele jaren gevraagd het heeft me leren mediteren gevraagd het heeft me opleidingen verbindende communicatie gevraagd het heeft me morning pages, ochtend na ochtend na ochtend gevraagd,
voor ik kon aanvaarden, verdriet, daar moet je mee gaan zitten. Vriendjes mee worden en er laten zijn.
Dan wordt het een wolkje dat je aan de afwas vraagt: “geef me wat zeep, dan blaas ik bellen” 🙂
Lang, heel lang, stopte ik verdriet in tupperware potjes. – onverwoestbaar, waterdicht, luchtdicht, blijft weken vers – van die potjes die I E D E R E E N wel in huis heeft.
Sommigen hebben er eentje, ik had wel tig exemplaren – en meer potjes dan dekseltjes of omgekeerd – maar sowieso stapelde en stopte ik die flink in mijn keukenkast en op een dag trok ik de deur daarvan open en vielen die met gekletter over mij heen
en ze lekten verdriet.
En als jij het niet met tupperware potjes hebt, dan heb je het misschien met iets anders. Die verzameling eenzame sokken misschien? Die steeds maar groter wordt?
Je verdriet in potjes stoppen – of in sokken – helpt voor eventjes. Tot je kast of lade te klein wordt,
en dan …
Dus, sinds een tijdje blaas ik soms bellen met mijn wolkenvriendjes.
ps: soms helpt het om samen in een cirkel te zitten en mekaars wolken te ontmoeten, vaak lijken ze wel wat op elkaar. En allemaal vinden ze het fijn om bellen te blazen! Nog eventjes, nog heel eventjes, maar in 2021 komen er terug cirkel-avonden aka Holding Space aan!
In 2020 staat er ondertussen veel stil. Al een heel jaar eigenlijk. Of toch zo goed als.
Behalve in ziekenhuizen. Of bij begrafenisondernemers. Daar holt, biept, rent, huilt, rouwt, hoopt, duimt, werkt … 2020
Een paar dagen geleden dwaalde ik over en door het Schoonselhof. De zon, die warmde. Bloemen die in de meest troostende kleuren en vormen schoonheid verspreidden. Bomen die in herfstgoudenzon-kleuren hun bladerpracht in het rond strooiden. Stilte, veel stilte, van die deugddoende stilte. Stilte waarbij niets moest, waarbij ik gewoon mocht zijn.
En ik moest denken aan Ieper. Aan al die begraafplaatsen waar we voorbij fietsten deze zomer. En aan de Menenpoort.
25 juli 2020 logeerden we in het Menin Gate House in Ieper. Bennoit, de eigenaar van deze vakantiewoning – slapen met zicht op de Menenpoort … – (gat / boter / gevallen) is voorzitter van de Last Post Association. Dat leidde tot nog meer geluk (gat / roomboter / gevallen) want hij reserveerde voor ons een ereplek daar onder die poort en was een perfecte gids.
Daar sta je dan. Corona-gewijs mochten maar 400 mensen de Last Post bijwonen, zij schoven bijna een uur aan. Wij mochten mee, een paar minuten voor de ceremonie startte, tot helemaal in het midden.
De stilte die dan op 1 van de drukste invalswegen van deze stad neerdaalt is al indrukwekkend, maar dan komen de klaroenblazers, de exhortation*, het neerleggen van kransen. PELLE d’OCCA!
Sinds 1928 om 20 uur stipt elke avond
een ritueel dat mij raakte een ritueel dat ook de zonen raakte een ritueel van 92 jaar oud
de kracht van rituelen, moest je je dat afvragen?
Ga logeren in het Menin Gate House en wees present daar onder de Menenpoort!
* Exhortation (uit ‘For the fallen’ van L. Binyon) Day is done. Gone the sun. From the lakes. From the hills. From the sky. All is well. Safely rest. God is nigh. Fading light. Dims the sight. And a star. Gems the sky. Gleaming bright. from afar. Drawing nigh. Falls the night Thanks and praise. For our days. Neath the sun. Neath the stars Neath the sky. As we go. This we know. God is nigh
ps: omdat we dezer dagen in een lockdown zitten, kon de herdenking niet met publiek doorgaan, hier vind je een link naar een online versie van 11 11 2020
Ze raakt me de eerste keer hier, gezellig in mijn oortjes: Uus Knops
Het boek, haar boek, een rouwboek, “Casper, waar ben je lieve broer?” heb ik eindelijk gelezen.
De laatste 60 bladzijden was dat in kleine stukjes, omdat de tranen rolden en het zoute en vochtige nat op mijn wangen de letters deed dansen, zodat ik het wel even moest weg leggen.
Tranen van pijn, om het herkenbare rauwe rouwen. Maar ook van ontroering, om de mooie zinnen en beelden.
Ik denk dat ze het in Touché zei, “rouw heeft ook schoonheid”. Ja, rouw heeft ook schoonheid! Later, niet als je er middenin zit en ‘t leven voelt alsof je er verlamd en verdoofd doorheen dwaalt.
Eén van de mooiste beelden over rouw in haar boek is deze: “De vergelijking van verdriet of rouw met je eigen schaduw is een klassieker. Wat je ook doet, je schaduw hangt aan je vast. Soms ligt hij pal voor je, dan weer kijkt hij over je schouder mee, en het gebeurt ook dat hij uit het zicht achter je ligt. … is er voor mij nog een andere schaduwpositie: die waarbij er een spot pal boven mij staat en naar beneden schijnt, waardoor ik volledig samenval met mijn schaduw, en dus met mijn verdriet. De schakelaar van die spot kan ik gedeeltelijk zelf beheren.”
En om die schakelaar om te draaien, heel bewust, daar heb je lef voor nodig, en moed. Tegelijk is het zo nodig, omdat verdriet dat keer op keer wordt weg geduwd, stil en braaf moet zitten in een donker hoekje, uiteindelijk toch tevoorschijn komt.
In je eigen lijf bijvoorbeeld, dat bevriest en zegt: hier stopt het voor mij, het enige wat ik nog wil is slapen. Geef me rust, NU! Maar soms ook in hoe je met anderen omgaat. Ontploffingen omdat je collega een deur iets te hard toe doet. Woede uitbarsting om die ene t-shirt van je zoon die al 3 dagen op de trap slingert. Een claxon concert omdat die chauffeur aan 40 rijdt, terwijl je hier vlotjes 50 mag …
Manu Keirse zegt het zo schoon “Verdriet is de keerzijde van liefde. De pijn van het verlies is een spiegel die de kostbaarheid van je relaties weerkaatst. Met de dood eindigt een leven, niet de relatie met de mens die overleed. Daarmee blijf je verbonden. Altijd.”
Dus nee, tijd heelt niet alle wonden. En dat hoeft ook niet. Maar weten dat het in je leeft is wel belangrijk. Het is Brené Brown: “We cannot selectively numb emotions, when we numb the painful emotions, we also numb the positive emotions.”
Als ik dan lees in het boek van Uus Knops hoe zij soms bewust tijd maakt. De spot die haar helemaal in licht vangt aanklikt en tijd neemt om haar verdriet te omarmen, dan denk ik wow! Wat een mooie manier om zacht en lief te zijn voor jezelf en voor je verdriet. F&@^[# hard en tegelijk een weldaad voor je hele ziel. Ik wens meer mensen zo’n spot. Ik wens mezelf zo’n spot.
En als je nood hebt aan iemand om mee die schakelaar om te draaien, bel me!
ps: Uus heeft PRACHTIGE troostkaarten gemaakt met zinnen uit het boek. Te koop bij haar. Ik kocht ze in de Standaard boekhandel in Lier, dat kan ook natuurlijk.
pps: ik ben onvoorwaardelijk fan van GROET, HOU MOED
ppps: lang lang geleden had je op vrijdagavond op ik weet niet meer welke zender, van die tearjerkers. Ik kon daar af en toe wel van genieten, in de zetel met drank, zakken chips, chocola (nooit met ijs, ik weet niet wat dat is met ijs) en een doos zakdoekjes. Huilen om te huilen 🙂
